اولین ساختمان دوطبقه مشهد، در خاک پاکستان

اولین ساختمان دو طبقه مشهد، در خاک5هکتاری کنسولگری پاکستان قرار دارد و ماجرای ساخت آن به یک مقاله انتقادی ازسوی سیاست مداری انگلیسی برمی گردد. ترکیب عجیبی است، اما تاریخ مشهد از این دست اتفاقات پیچیده کم ندارد.

تولد این ساختمان دوطبقه که در زمان خود، باشکوه ترین کنسولگری بریتانیا در ایران بود، نتیجه چاپ یادداشت انتقادی جرج کرزن، سیاست مدار و جهانگرد معروف انگلیسی، در روزنامه تایمزاست. کرزن که حوالی سال 1889 میلادی(1267خورشیدی) به مشهد سفر و از وضعیت کنسولگری بریتانیا در این شهر بازدید کرده بود، در مقاله خود از اینکه دولت بریتانیا هنوز نتوانسته منزلی برازنده نماینده خود در مشهد فراهم سازد، ابراز تأسف کرده و نوشته بود: «مایه شرمندگی است که سرکنسول بریتانیا در چنین جا و محله محقری اقامت کند.»

مقاله او مؤثر بود و سال 1895 میلادی(1273خورشیدی) اولین ساختمان دوطبقه مشهد، متعلق به کنسولگری بریتانیا ساخته شد.

دلجویی به شیوه انگلیسی!

ساختمان از سال 1895 تا 1951 میلادی (1274- 1330 خورشیدی ) در اختیار کنسولگری بریتانیا بود و بعد از آن تا سال 1974 میلادی(1352خورشیدی) به شورا و مجمع بریتانیا تعلق گرفت.

اما پایان دوران استعمار، سرنوشت این ساختمان را به دست همسایه ایران سپرد. دولت بریتانیا این ساختمان را به عنوان هدیه برای دلجویی از مستعمره قدیم خود، به کنسولگری پاکستان اهدا کرد. بنابراین همسایگان ایران، از ساختمان سابق کنسولگری که گویا درکوهسنگی قرار داشته به این باغ که اکنون در خیابان امام خمینی(ره) و روبه‌روی باغ ملی قرار گرفته، اسباب کشی کردند و از همان زمان، ساکنان مهربان این خانه قدیمی شدند، چنان که هنوز بعد از صد سال، با دقتی بی نظیر، ظاهر قدیمی خانه را حفظ کرده اند.

امروز ساختمان کنسولگری پاکستان در مشهد، بزرگ ترین و باشکوه ترین ساختمان دیپلماتیک پاکستان در جهان است. باغ 5 هکتاری کنسولگری، مزین به موزه ای است که سوم بهمن سال 97 افتتاح شد. عکس ها و اشیای به جا مانده از سال 1895 در این موزه به نمایش گذاشته شده است.

دولت بریتانیا این ساختمان را به عنوان هدیه برای دلجویی از مستعمره قدیم خود، به کنسولگری پاکستان اهدا کرد

اشیایی از دوره ویکتوریا تا امروز

داخل موزه، گنجینه ای از اشیای آنتیک و قدیمی متعلق به کنسولگری های بریتانیا و پاکستان در مشهد، قرار دارد. همان جلو در ورودی یک صندوق چوبی دیده می شود با نقش و نگارهای کار دست که از سال 1960 به جا مانده است. در صندوق را که باز کنید، روزنامه های فارسی سال 1341 را می بینید که به در و کناره های آن چسبانده شده است.

کمی آن سوتر، درِ چوبی که سال 1910 کنار دروازه ورودی کنسولگری، محل آمد وشد بازدیدکنندگان بوده، کنار دیوار تکیه زده است. وسط اتاق هم میزی قدیمی متعلق به سال 1950 قرار دارد که روی آن، الوارهایی که روزگاری کف اتاق های محل سکونت سرکنسول ها بوده، چیده شده است. روی میز با ظروف آنتیک متعلق به دوره ملکه ویکتوریا تزئین شده است. کمی آن طرف تر، ظروف چای خوری از جنس عاج فیل با نقشی از پرچم پاکستان قرار گرفته است. در و دیوار این موزه با عکس های ناب و منحصر به فرد از حرم مطهر رضوی که با دوربین عکاسان انگلیسی ثبت شده و همچنین تصاویری از ساختمان قدیمی کنسولگری، تزئین شده است. به گفته سرکنسول پاکستان، امکان بازدید گروه های فرهنگی از این موزه با هماهنگی قبلی میسر است.

مکانی برای اشتراکات فرهنگی ایران و پاکستان

کنار ساختمان موزه، تالاری فرهنگی قرار دارد که هدف آن، گسترش اشتراکات فرهنگی پاکستان و ایران است. داخل این تالار، اشیایی نمایش داده شده است که ایرانی ها و همچنین سایر سفیران حاضر در ایران به پاکستان اهدا کرده اند. پرچم متبرک امام رضا(ع)، نقاشی سیاه قلم از اقبال لاهوری و... از جمله اشیای این تالار است.

سالن کنفرانسی که فروردین 98 با حضور خانم رفعت مسعود، سفیر پاکستان، افتتاح شد، دیگر ساختمان مجموعه باغ کنسولگری و محفلی است برای برگزاری همایش ها و شب شعرها و به ویژه قوالی (موسیقی سنتی پاکستانی ها). عکس های محمدعلی جناح، بنیان گذار پاکستان، به تعداد زیاد بر در و دیوار این سالن خودنمایی می کند؛ همچنین عکس هایی که خیل جمعیت نشسته روی قطار را به تصویر می کشد و شاهد روزی است که پاکستان، یک کشور مستقل اسلامی شد و از همه جای شبه قاره هند به پاکستان مهاجرت کردند.

باغ 5هکتاری سبز در محله ارگ مشهد

مجموعه ساختمان های کنسولگری پاکستان در باغی زیبا قرار دارد که گل و گیاهان کاشته شده در آن، تداعیگر طبیعت سبز و متنوع کشور پاکستان است. ایوان های ساختمان 127 ساله کنسولگری پر از ستون های قطوری است که از دو سو به یک گلدان آراسته شده اند. کمی آن سوتر، سردیس اقبال لاهوری، پدر ادبیات پاکستان، به درختی کهن سال، پهلو می زند. تک و توک در باغ طوطی های رنگارنگی به چشم می خورند که میان درختان جا خوش کرده ‎اند. در کنار ساختمان می توانید انواع گیاهان کشت شده به سبک پاکستانی را ببینید، از فلفل هایی که بوی تندش زیر دماغ می زند تا انواع کدو و حتی انبه های کاشته شده در باغ.